Ερμιτάζ

Κρατικό μουσείο της Αγίας Πετρούπολης της Ρωσίας. Αποτελεί το μεγαλύτερο μουσείο τέχνης, ιστορίας και πολιτισμού της Ρωσίας και ένα από τα σημαντικότερα του κόσμου. Αρχικός πυρήνας του ήταν τα έργα τέχνης που συγκέντρωσε η Αικατερίνη B’ αγοράζοντας ολόκληρες συλλογές, από τις καλύτερες της Ευρώπης. Για τη στέγαση της ιδιωτικής πινακοθήκης της τσαρίνας κατασκευάστηκε το 1765 από τον αρχιτέκτονα Ζαν-Μπατίστ Βαλέν ντε λα Μοτ ένα κατάλληλο κτίριο δίπλα στο χειμερινό αυτοκρατορικό ανάκτορο, το Μικρό Ε. Το 1783-87 προσαρτήθηκε στο Μικρό Ε. και το θέατρο του E., έργο του αρχιτέκτονα Τζάκομο Κουαρένγκι, που διακοσμήθηκε με τα αντίγραφα των ραφαηλικών τοιχογραφιών των στοών του Βατικανού. To E. περιλαμβάνει –εκτός από αυτά τα κτίρια– το χειμερινό αυτοκρατορικό ανάκτορο, που έχτισε ο αρχιτέκτονας Μπαρτολομέο Ραστρέλι (1754-62), το Παλαιό Ε. (1775-84), έργο του αρχιτέκτονα Φέλτεν, και το Νέο Ε. (1839-52), των αρχιτεκτόνων Βασίλι Στασόφ και Εφίμοφ σε σχέδιο του Λέο Κλέντσε. Το όλο συγκρότημα είναι τοποθετημένο στις όχθες του ποταμού Νέβα. Σύμφωνα με τον πρώτο χειρόγραφο κατάλογο, το 1774, το Ε. είχε περισσότερα από 2.000 έργα, που το 1780 έγιναν 2.500. Εκεί βρίσκονταν αρχικά και οι ατομικές βιβλιοθήκες του Βολτέρου, του Ντ’ Αλαμπέρ, του Ντιντερό, του Γκαλιάνι και άλλων, ο οποίες το 1816 μεταφέρθηκαν στη δημόσια βιβλιοθήκη του της Αγίας Πετρούπολης. Στα μέσα του 19ου αι. οι συλλογές άρχισαν να οργανώνονται με επιστημονικά κριτήρια και να αποκτούν την όψη μουσείου. Το συγκρότημα του Ε. άνοιξε για πρώτη φορά στο κοινό το 1852. To E. υποδιαιρείται σε διάφορα τμήματα· το πρώτο είναι αφιερωμένο στην ιστορία των πρωτόγονων πολιτισμών και περιέχει σημαντικές συλλογές από σκυθικά και αλταϊκά έργα· τα τελευταία προέρχονται από τις αρχαιολογικές ανασκαφές στην Κριμαία, στις όχθες του Δνείπερου, στις βόρειες ακτές της Μαύρης θάλασσας και στα όρη Αλτάι. Ακολουθεί το τμήμα του ρωσικού πολιτισμού από τις αρχές του έως το τέλος του 19ου αι. Στο τμήμα αυτό ανήκουν έργα τέχνης που αποδίδονται στους αρχαιότερους σλαβικούς λαούς, μνημεία του πολιτισμού και της τέχνης της Ρωσίας του Κιέβου, έργα γλυπτικής, ζωγραφικής, εφαρμοσμένων τεχνών (χαλιά, ελεφαντοστά κ.ά.) και μια πλούσια συλλογή λαβάρων, πινάκων και διαφόρων τεκμηρίων της στρατιωτικής ιστορίας της Ρωσίας και κυρίως της εκστρατείας του Ναπολέοντα (1812). Το τμήμα της ιστορίας του πολιτισμού και της τέχνης των λαών των ανατολικών περιοχών διαθέτει γύρω στα εκατό χιλιάδες αντικείμενα, ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών στην κεντρική Ασία, στον Καύκασο και στη Σιβηρία. Το τμήμα ιστορίας του πολιτισμού των ανατολικών λαών περιλαμβάνει συλλογές έργων τέχνης και αντικείμενα από τη Συρία, τη Βαβυλώνα, την αρχαία Αίγυπτο, το Βυζάντιο, την Εγγύς και Μέση Ανατολή, την Κίνα (τεκμήρια της κινεζικής γραφής που ανάγονται στον 14o αι. π.Χ.), συλλογές από πορσελάνες, ελεφαντοστά, λάκες, σμάλτα αρχαία και νεότερα καθώς και μια μοναδική στον κόσμο συλλογή σασσανιδικών ασημικών. Το τμήμα πολιτισμών και τέχνης της αρχαιότητας (Ελλάδα και Ρώμη) έχει ελληνορωμαϊκά αντίγραφα των αριστουργημάτων της ελληνικής τέχνης, πήλινα ειδώλια και αρχαία ελληνικά αγγεία. Τέλος, το τμήμα ιστορίας της τέχνης της δυτικής Ευρώπης καταλαμβάνει περισσότερες από εκατό αίθουσες του μουσείου: ένδειξη της αξίας του τμήματος αυτού αποτελούν οι 41 πίνακες του Ρούμπενς, οι 25 του Ρέμπραντ, οι δύο Παναγίες του Ντα Βίντσι (Η Παναγία με το άνθος και η Παναγία Λίτα), μία Παναγία και μία Αγία Οικογένεια του Ραφαήλ, η Δανάη και η Μετανοούσα Μαγδαληνή του Τιτσιάνο κ.ά. Σημαντικό είναι και το τμήμα της νομισματικής με συλλογές νομισμάτων, μεταλλίων, παρασήμων, διάσημων ιπποτικών ταγμάτων όλων των εποχών και όλων των λαών. Το Ερμιτάζ, που χτίστηκε κατά το β’ μισό του 18ου αι. για να στεγάσει τις καλλιτεχνικές συλλογές της Αικατερίνης Β’, είναι το μεγαλύτερο μουσείο τέχνης και ιστορίας της Ρωσίας και ένα από τα σημαντικότερα του κόσμου. Τμήμα μιας αίθουσας του μουσείου Ερμιτάζ, που άνοιξε τις πύλες του για το κοινό το 1852.